Το ρέκβιεμ ενός οργανισμού...

Γράφει ο Α. Τζώρτζης Εκφράζοντας , όπως πιστεύω, όσους υπαλλήλους, πιστά, υπεύθυνα, με γνώσεις, σύνεση και συνέπεια υπηρέτησαν αυτό το Ταμε...

Γράφει ο Α. Τζώρτζης

Εκφράζοντας, όπως πιστεύω, όσους υπαλλήλους, πιστά, υπεύθυνα, με γνώσεις, σύνεση και συνέπεια υπηρέτησαν αυτό το Ταμείο, αισθάνομαι την ανάγκη για συναισθηματικούς κυρίως λόγους, που επιβάλλει η πολυετής εργασία μου στο ΤΕΒΕ, αποχαιρετώντας το έστω και αργά, να κάνω μια σύντομη, ιστορικής φύσεως αναδρομή στα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Με το Π.Δ. 154/2006 (ΦΕΚ 167/4.8.2006) που εκδόθηκε σε εφαρμογή του Ν. 2676/99 δημοσιεύτηκε ο Οργανισμός του ΟΑΕΕ (Οργανισμός Ελευθέρων Επαγγελματιών), στον οποίο...
εντάχθηκαν τα καταργηθέντα Ταμεία μεταξύ των οποίων και το ΤΕΒΕ το οποίο απετέλεσε και τον κορμό του νέου φορέα. Ο ΟΑΕΕ άρχισε να λειτουργεί από 1.1.2007.
- Το ΤΕΒΕ ιδρύθηκε στο τέλος του 1934 με το νόμο 6364/1934 που ψηφίστηκε, επί προέδρου Δημοκρατίας Αλεξάνδρου Ζαΐμη, από τη Βουλή και τη Γερουσία. Στο άρθρο 1 οριζόταν: «1. Ιδρύεται Νομικόν Πρόσωπον Δημοσίου Δικαίου υπό την επωνυμίαν «Ταμείον Ασφαλίσεως Επαγγελματιών και Βιοτεχνών της Ελλάδος» εδρεύον εν Αθήναις και υπαγόμενον υπό την εποπτείαν του υπουργείου της Εθνικής Οικονομίας (Διεύθυνσις Εργασίας και Κοινωνικής Προνοίας). Σκοπός του Ταμείου τούτου είναι η ασφάλισις των επαγγελματιών και βιοτεχνών εναντίον του κινδύνου της ανικανότητος προς εργασίαν λόγω σωματικής παθήσεως ή πνευματικής βλάβης, του γήτατος και του θανάτου. Δια διατάγματος εκδιδομένου προτάσει του επί της Εθνικής Οικονομίας Υπουργού, μετά γνώμην του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου, δύναται να καθιερωθεί παρά του Ταμείου τούτου η οργάνωσις ασφαλίσεως της ασθενείας».
- Με τον ίδιο νόμο στο άρθρο 3 προβλεπόταν 17μελές Διοικ. Συμβούλιο πρόεδρος του οποίου οριζόταν ανώτερος υπάλληλος του Υπουργείου των Οικονομικών υποδεικνυόμενος από τον οικείο Υπουργό. Το 1935 συστήθηκε το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιό του, το οποίο με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας, συνέστησε σ' όλη την Ελλάδα τριμελείς επιτροπές, οι οποίες από το 1936 άρχισαν την απογραφή των ασφαλιστέων επαγγελματιών και βιοτεχνών.
- Τον Σεπτέμβρη του 1936 προσελήφθησαν ως έκτακτοι οι πρώτοι υπάλληλοι του ΤΕΒΕ, οι οποίοι ασχολήθηκαν με τη σύνταξη του Καταστατικού και διαφόρων Κανονισμών του Ταμείου καθώς και με θέματα απογραφής των ασφαλισμένων. Στο τέλος του 1937 οι απογραφέντες είχαν ανέλθει σε 111.000, τον Δεκέμβριο του 1947 σε 167.762 και στο τέλος Μαΐου 1948 σε 171.141 (από τους οποίους όμως θα έπρεπε να διαγραφούν περίπου 30% που λόγω των ειδικών συνθηκών της κατοχής είχαν χάσει την ιδιότητα του ασφαλισμένου).
- Τον Μάϊο του 1938 εφαρμόζεται το Καταστατικό και προσελήφθη το μόνιμο προσωπικό του Ταμείου.
- Με τον ίδιο νόμο (6364/1934) άρθρο 4 οριζόταν ότι πόροι του Ταμείου θα ήσαν: α) η ατομική εισφορά των ασφαλισμένων ανερχομένη σε 360 δραχ. κατ' έτος β) δικαίωμα εγγραφής από 100 δραχ. γ) εισφορά 1.000 δραχ. των εγγάμων ασφαλισμένων, δ) 10% επί των χρηματικών ποινών των επαγγελματιών και βιοτεχνών κ. λ. Τον Φεβρουάριο του 1939 άρχισε με αναδρομική ισχύ από 1.1.1939 η είσπραξη των ατομικών εισφορών των ασφαλισμένων, με το σύστημα των ενσήμων.
- Τα πρώτα γραφεία του ΤΕΒΕ εστεγάζοντο αρχικά σε δύο μεγάλα δωμάτια του Επαγγελματοβιοτεχνικού Επιμελητηρίου Αθηνών (οδός Γ΄ Σεπτεμβρίου 2) και στο τέλος του 1937 μεταφέρθηκαν σε δύο ορόφους στην οικοδομή στην οδό Ίωνος 5 προκειμένου στη συνέχεια να μεταφερθούν στο ιδιόκτητο μέγαρο του ΤΕΒΕ στην οδό Αγίου Κων/νου 5 και Σωκράτους.
- Στις πρώτες δαπάνες το ΤΕΒΕ ανταποκρίθηκε με δάνειο που πήρε από την Εθνική Τράπεζα και το οποίο εξόφλησε αμέσως από τα εκατοντάδραχμα που εισέπραξε σαν «δικαίωμα εγγραφής» από κάθε επαγγελματοβιοτέχνη.
- Οι πρώτες συντάξεις Γήρατος και Θανάτου, με βάση το καταστατικό θα έπρεπε να αρχίσουν να δίδονται από το Νοέμβριο του 1949 και οι Αναπηρίας από 1.5.1943. Τα δεινά όμως της εχθρικής κατοχής που μεσολάβησε, επέσπευσαν την ανάγκη της χορήγησης των συντάξεων νωρίτερα. Έτσι άλλαξε το Καταστατικό και οι πρώτες συντάξεις δόθηκαν σαν προσωρινό βοήθημα από 1.4.1943.
- Το ΤΕΒΕ στα χρόνια της Κατοχής αντιμετώπισε μεγάλες οικονομικές δυσκολίες. Τα περιουσιακά του στοιχεία που είχε σε μετρητά και καταθέσεις εξανεμίσθηκαν όταν 1 νέα δραχμή ορίστηκε με το νόμο 18/11.11.1944 να ανταλλάσσεται με 50 δισεκατομμύρια κατοχικές δραχμές και το ΤΕΒΕ βρέθηκε με παθητικό πολλών εκατομμυρίων. Προσπάθεια που είχε γίνει από τη διοίκηση για επένδυση σε ακίνητα το 1942 δεν τελεσφόρησε αφού δεν την απεδέχθη η πλειοψηφία του Δ.Σ. του Ταμείου και η περιουσία του χάθηκε. Το ότι διατηρήθηκε και ανταποκρίθηκε στις υποχρεώσεις του, οφείλεται κυρίως στην κρατική ενίσχυση, την οποία έπαιρνε από το Εγγυητικό Κεφάλαιο, που είχε συσταθεί ειδικά τότε και από τον Κοινωνικό Πόρο, που συνεστήθη υπέρ ΤΕΒΕ το 1942 και ήταν 1,5% επί του τιμολογίου των εισαγομένων εκ του εξωτερικού ειδών. Η περιουσία του ΤΕΒΕ στις 31.12.1941 (μετρητά, καταθέσεις στην ΕΤΕ, απαιτήσεις από δάνεια και προκαταβολές ενσήμων καθώς και έπιπλα και σκεύη) ανερχόταν σε 80 εκατομμ. δραχμές περίπου και με τιμή λίρας 21.000 δραχμές η περιουσία του ανερχόταν σε 3.800 χρυσές λίρες Αγγλίας. Το 1948 η ακίνητη περιουσία του ΤΕΒΕ ήταν: α) οικόπεδο 648 τ. πήχ. επί της οδού Αγ. Κων/νου 5 και Σωκράτους το οποίο αγοράστηκε την 30 Νοεμβρίου 1946 και στο οποίο στη συνέχεια χτίστηκε το σημερινό κτίριο, β) Ακίνητο με μονόροφα κτίσματα 654 τ. πήχ. επί της οδού Ίωνος και Σατωβριάνδου που αγοράστηκε στις 28.11.1946 και σήμερα έχει ανεγερθεί κτίριο που μέχρι την ενοποίηση στέγαζε την Κεντρική Υπηρεσία του ΤΕΒΕ, γ) ακίνητο με μονόροφα κτίσματα 1540 τ. πήχ. (πρώην θέατρο Αλάμπρα, στη συνέχεια ξενοδοχείο Μάρμαρα και τώρα ξενοδοχείο που δεν βρίσκεται στην ιδιοκτησία του ΟΑΕΕ) επί της οδού Πατησίων και Χαλκοκονδύλη που αγοράστηκε στις 4.1.1948.
- Μετά την απελευθέρωση άρχισε η οικονομική ανασυγκρότηση από την αρχή και ακολούθησε μια δύσκολη και μετ' εμποδίων πορεία. Ανασταλτικοί παράγοντες για την εξέλιξη αυτού του Ταμείου, αλλά και γενικότερα του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος, κατά τη γνώμη μου και επιγραμματικά ήσαν οι εξής:
- 1. Το ακολουθούμενο συνταξιοδοτικό - ασφαλιστικό σύστημα το οποίο είναι το «Διανεμητικό» και βασίζεται στον προϋπολογισμό κατ' έτος των δαπανών και τον καθορισμό στη συνέχεια των εσόδων (των ασφαλίστρων δηλαδή, αφού η κρατική χρηματοδότηση είναι ανελαστική) ώστε να βολεύεται η κατάσταση για ένα χρόνο χωρίς να υπάρχει πρόβλεψη για τις επερχόμενες γενεές, δηλαδή βασίστηκε (όπως και σήμερα ο ΟΑΕΕ βασίζεται) στην αρχή να πληρώνουν οι παρούσες γενεές για τις παρελθούσες, ενώ θα έπρεπε να εφαρμόζεται το «Κεφαλαιοποιητικό» σύστημα, το οποίο εφαρμόζεται και στις ασφαλιστικές εταιρείες και κατά το οποίο ο ασφαλισμένος καταβάλλει το ασφάλιστρο από το οποίο και μόνο, αφαιρουμένων των δαπανών διοίκησης, προσδοκά να πάρει σύνταξη. Αυτό το γνώριζαν οι εκάστοτε κυβερνήσεις αλλά αναλογιζόμενες το πολιτικό κόστος και κάτω από την πίεση κοινωνικών ομάδων δεν τόλμησαν έγκαιρα αναγκαίες παρεμβάσεις και ρυθμίσεις. Έτσι φτάσαμε στο σημείο, οι παρελθούσες γενεές να έχουν απορροφήσει όλα τα αποθεματικά και ακόμη περισσότερα, οι παρούσες γενεές αλλά και οι μέλλουσες, να μην έχουν να πληρώσουν (και λόγω κρίσης τώρα) και έτσι οι νυν συνταξιούχοι, οι έχοντες ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, αλλά και οι μέλλουσες γενεές να έχουν αβεβαιότητα σχετικά με τη λήψη της σύνταξής τους.
- 2. Δημογραφικοί παράγοντες όπως γήρανση του πληθυσμού και βελτίωση του προσδοκίμου επιβίωσης. Το 1951 στη Ελλάδα αναλογούσαν 4,3 άτομα ηλικίας 0-14 ετών σε έναν υπερήλικα πάνω από 65 ετών, ενώ το 1988 αναλογούσαν 1,45 άτομα της ίδιας ηλικίας σε έναν πάνω από 65 ετών. Το 1951 στην Ελλάδα το προσδόκιμο επιβίωσης ήταν 65 έτη και το 1988 έγινε 76 έτη κ. ο.κ. Το 1990 το ποσοστό ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών ήταν 12,3% ενώ το 2050 αναμένεται να είναι 21,1%.
- 3. Αύξηση των δαπανών υγείας. Στην Ελλάδα το ποσοστό δαπανών υγείας επί του ΑΕΠ με βάση στοιχεία του ΟΑΣΑ ήταν: το 1960: 2%, το 1970: 4%, το 1980: 4,2%, το 1991: 5,28% κ. ο.κ.
- 4. Η υπογεννητικότητα.
- 5. Η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής,
- 6. Η έλλειψη ικανού και εξειδικευμένου προσωπικού ή η μη αξιοποίηση του υπάρχοντος που θα συνέβαλλε στη χρηστή, αποτελεσματική και συνετή διαχείριση και εκμετάλλευση των πόρων καθώς και των περιουσιακών στοιχείων του Ταμείου, η οργάνωση και η εφαρμογή συγχρόνων μεθόδων λειτουργίας, οικονομικής διαχείρισης, αποτύπωσης και παρακολούθησης της εξέλιξης των μεγεθών και του πληθυσμού του φορέα, αλλά και σε άλλους παράγοντες που δεν κρίνω σκόπιμο για ευνόητους λόγους να αναφέρω. Όσοι και όποιοι γνωρίζουν, υποστηρίζουν την αλήθεια και δεν τους αρέσουν, ο στρουθοκαμηλισμός και οι αυτάρεσκες δικαιολογίες επειδή πιθανόν να άσκησαν διοίκηση, αβίαστα μπορούν να συμπεράνουν τις ειδικότερες αιτίες που καθόρισαν την διαχρονική πορεία και κατάληξη αυτού του Ταμείου.
Με το Ν. 2676/1999 ΦΕΚ. 1/Α/5.1.1999) συστάθηκε ο ΟΑΕΕ και καταργήθηκε το ΤΕΒΕ. Στο άρθρο 1 αναφέρεται: «Συνίσταται Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία Οργανισμός Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών. Ο Οργανισμός τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και έχει έδρα την Αθήνα.», και στο άρθρο 4: «Καταργούμενοι οργανισμοί. 1. Από την έναρξη ισχύος του προβλεπομένου από το άρθρο 12 παρ. 2 του παρόντος νόμου οργανισμού το ΤΑΕ, το ΤΕΒΕ και το ΤΣΑ καταργούνται και το σύνολο του ενεργητικού και παθητικού της περιουσίας αυτών περιέρχεται αυτοδικαίως στον Κλάδο Σύνταξης και στον Κλάδο Υγείας του ΟΑΕΕ, αντίστοιχα ως καθολικό διάδοχο.».
Το ΤΕΒΕ έγινε 65 ετών και έτσι απλά καταργήθηκε.
Του εκφράζω το σεβασμό και τις ευχαριστίες μου, όπως θα τις εξέφραζα σε κάθε προσφιλές μου πρόσωπο, γιατί με βοήθησε και μου εξασφάλισε δουλειά, προσθέτοντας ότι: κατέβαλλα όλες μου τις δυνάμεις να το υπηρετήσω σύμφωνα με τις απαιτήσεις του και σύμφωνα με τις ικανότητές μου, αλλά, παρά τη θέλησή μου, βρέθηκα πολλές φορές (και εγώ, όπως και άλλοι υπάλληλοι) απέναντι στη μετριότητα, την εμπάθεια, την υστεροβουλία, την υποκρισία και την αναξιοκρατία, με συνέπεια η συμβολή μου να μην είναι ανάλογη των υποχρεώσεών μου αλλά και των δυνατοτήτων μου.